انصاف چیست و منصف کیست؟
رعایت انصاف چیست؟ انصاف یکی از شعبه های عدل و عدالت است این کار را باید هرکسی از خود شروع کند و به آن بپردازد . اگر موفق شد، در همه روابط اجتماعی می تواند پرچمدار انصاف باشد و تا آنجائی که نفوذ و تاثیر دارد همه را می تواند به این مسئله دعوت کند […]
رعایت انصاف چیست؟
انصاف یکی از شعبه های عدل و عدالت است این کار را باید هرکسی از خود شروع کند و به آن بپردازد . اگر موفق شد، در همه روابط اجتماعی می تواند پرچمدار انصاف باشد و تا آنجائی که نفوذ و تاثیر دارد همه را می تواند به این مسئله دعوت کند و به این ترتیب عطر دل انگیز حریم داری در جامعه و رعایت عدل و انصاف در روابط اجتماعی پراکنده خواهد شد
داستان بی انصافی و کم فروشی در قیمت اجناس
کسی که در اطراف حرم امام رضا علیه السلام مغازه داشت ، آمد محضر آیت الله میلانی و عرض کرد:
مغازه دارم در اطراف حرم، در ایامی که شهر شلوغ است و زائر زیاد، قیمت اجناس را مقداری بالا می برم و بیشتر از نرخ متعارف می فروشم. حکم این کار من چیست؟
آیت الله میلانی فرمود: این کار “بی انصافی” است.
مغازه دار خوشحال از این پاسخ و اینکه آقا نفرمود حرام است، کفش هایش را زیر بغل گذاشت و دست بر سینه عقب عقب خارج می شد.
آقای میلانی با دست اشاره کرد به او که برگرد
برگشت
آقا دهانش را گذاشت کنار گوش مغازه دار و گفت: داستان کربلا را شنیده ای؟
گفت:بله!
گفت: میدانی سیدالشهدا علیه السلام تشنه بود و تقاضای آب کرد و عمر سعد آب را از او دریغ کرد؟
گفت: بله آقا، شنیده ام.
آقای میلانی فرمود: آن کار عمر سعد هم “بی انصافی” بود
حدیث درباره رعایت انصاف
امام على عليه السلام می فرمایند :
ألا إنّهُ مَن يُنصِفُ النّاسَ مِن نَفسِهِ لَم يَزِدْهُ اللّه ُ إلاّ عِزّا .
بدانيد كه هر كس نسبت به مردم از خود انصاف به خرج دهد، خداوند جز بر عزّت او نمى افزايد. (۱)
حدیث انچه را برای خود می پسندی برای دیگران هم بپسند از کیست؟
شرح نامه ۳۱ نهج البلاغه: آنچه برای خود میپسندی…
“يَا بُنَيَّ اجْعَلْ نَفْسَكَ مِيزَاناً فِيمَا بَيْنَكَ وَ بَيْنَ غَيْرِكَ فَأَحْبِبْ لِغَيْرِكَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لَهَا”
‘اى فرزند عزيز، نفس خويش را ميزانى بين خود و بين ديگران قرار ده، پس از براى ديگران دوست بدار آنچه را كه براى خودت دوست ميدارى، و خوش ندار براى ديگران آنچه را براى خودت خوش ندارى’.
معيار كلى براى طرز برخورد و نحوه ى معامله ات با ديگران، همان نفس خودت باشد.
امام (علیه السلام) در اينجا از وجدان دست نخورده ى انسانها استمداد مى جويند و از حب بذات كه غريزه اى از غرائز انسانها است در راه حفظ حقوق افراد، استفاده مى كنند:
“فَأَحْبِبْ لِغَيْرِكَ مَا تُحِبُّ لِنَفْسِكَ وَ اكْرَهْ لَهُ مَا تَكْرَهُ لَهَا”.
‘پس رعایت انصاف یعنی از براى ديگران دوست بدار آنچه را كه براى خودت دوست ميدارى، و خوش ندار براى ديگران آنچه را براى خودت خوش ندارى’.
آيا نمى دانيم كه چه چيزهائى را براى خود دوست داشته و مى خواهيم؟
آيا نمى دانيم كه چه چيزهائى را براى خود نمى پسنديم و از آن بيزاريم و تنفر داريم؟
اكنون هر چه را كه نسبت به خودمان مى پسنديم و دوست داريم و براى جلب آن كوشش مى كنيم (مانند پيدا كردن يك زندگى مرفه و آبرومندانه و بر خوردار شدن از احترام عمومى و داشتن موقعيت محترمانه اى در ميان مردم)، همين مطالب را از براى ديگران نيز بخواهيم و نه تنها از اينكه ديگران به چنين نعمتهائى مى رسند نگران نباشيم، بلكه براى دست يابى آنان به اين نعمتها تلاش كنيم. و از طرفى، امورى در زندگى پيش مى آيد كه بلا شك طبع انسانى از آنها متنفر و بيراز است و همواره از آن گونه جريانات فرار كرده و از خود دفع مى نمايد. اكنون همان امور و جريانات ناراحت كننده را از براى ديگران نيز نخواهد، بلكه بخواهد كه آن مطالب و سختيها و نگرانيها از بردران و خواهران دينيش بر طرف گردد.
همچنین از رسول خدا صلى الله عليه و آله نقل شده: ‘لا يكملُ ايمانُ عبدٍ حتى يُحبّ لأخيه ما يُحبّ لنفسه و يَكرَه لأخيه ما يَكرَه لِنفسه’.(۲)
‘ايمان آدمى به كمال نمى رسد مگر هنگامى كه دوست داشته باشد برای برادرش آنچه برای خودش دوست دارد، و ناپسند شمرد براى برادر دينى خود، آنچه را كه براى خود ناپسن می شمرد’.
يكى از اسيران به پادشاهى گفت با من آن كن كه دوست مى دارى خدا با تو كند. پادشاه او را رها كرد.(۳)
عرب بيابان نشينى نزد رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و ركاب شتر آنحضرت را گرفت، در حالى كه آنحضرت اراده داشت كه به جنگى از جنگها برود. عرض كرد: يا رسول الله؟ علمى را به من بياموز كه بواسطه ى آن داخل بهشت شوم.